Programma Wonen en Leven

De ambitie van gemeente Borne is het bieden van ruimte voor een groeiende en leefbare gemeente. Het woon- en leefklimaat in Borne wordt in hoge mate gewaardeerd. Dit blijkt ook uit landelijk onderzoek. Dat willen we zo houden. Op het terrein van woningbouw, energietransitie, mobiliteit en openbare ruimte willen we dat waar mogelijk verbeteren.

We werken daarnaast verder aan het opstellen van een Omgevingsvisie voor de lange termijn (2024+) voor de gehele fysieke leefomgeving. We doen dat niet alleen. Samen willen we ruimte maken: met inwoners, ondernemers, ketenpartners en maatschappelijke organisaties. De Omgevingsvisie beschrijft beelden van de gewenste toekomst van de fysieke leefomgeving (waaronder ruimte, water, milieu, landschap, verkeer en vervoer, infrastructuur en cultureel erfgoed), en brengt ontwikkelingen (zoals klimaatadaptatie, energietransitie en gezondheid) met elkaar in verband.

Wonen en Bouwen

In het licht van de dynamiek op de woningmarkt is in mei 2023 de geactualiseerde 'Woonvisie Borne 2022+' door de gemeenteraad vastgesteld. Met deze woonvisie kijken we naar de toekomst van het wonen in Borne en bieden we een basis voor de afwegingen die we in de komende jaren maken. Zo zorgen we er voor dat Borne ook de komende tien jaar voldoende passende woningen kan blijven bieden voor haar inwoners. Maar ook dat Borne een belangrijke woonfunctie blijft vervullen voor de regio Twente.

In navolging van deze woonvisie is in mei 2024 door het college de ‘Woningbouwprognose gemeente Borne 2024-2038’ vastgesteld. Deze prognose wordt met regelmaat geactualiseerd en stemt vraag en aanbod binnen de Bornse woningmarkt zo goed mogelijk op elkaar af. We werken aan een evenwichtige en
toekomstbestendige woningvoorraad. Specifieke doelgroepen als jongeren, ouderen en statushouders verliezen we daarbij niet uit het oog. Het moet voor de inwoners mogelijk en aantrekkelijk zijn om op een natuurlijke manier een wooncarrière te maken die past bij hun levensloop. Het gaat dan niet alleen om
levensloopbestendig bouwen, maar bijvoorbeeld ook om aandacht binnen woonomgevingen voor kwetsbaren. Uiteindelijk betekent dit het realiseren van de juiste woningen op de juiste plek.

De urgente vraag naar woningen vraagt om snel en meer bouwen. Het huisvestingsvraagstuk is daarbij complex. Naast de eigen reguliere opgave vangt de gemeente Borne ook een deel van de regionale woningbehoefte op in de Bornsche Maten. En ook aan de taakstellingen voor statushouders en andere
aandachtsgroepen moet worden voldaan. We voorzien binnen onze gemeente in deze woningbehoefte door het bouwen van zowel permanente als tijdelijke woningen. De afgelopen periode is geconcludeerd dat de inzet op de versnelde woningbouw geïntensiveerd moet worden, waarbij getracht wordt om alle mogelijke versnellingen in te zetten die zich voor doen. Daarom worden er continue mogelijkheden verkend om versneld en meer (sociale) woningbouw te realiseren. Te denken valt hierbij aan meer locaties voor (tijdelijke) flexwoningen, andere woonvormen die modulair gebouwd kunnen worden en mogelijkheden voor hergebruik van bestaand vastgoed. 

In 2024 is gestart met de eerste ontwikkellocaties voor versneld bouwen aan de Tichelkampweg. Ook zijn we begonnen met de (plan)ontwikkeling van nieuwe projecten voor versnelde sociale woningbouw, zowel tijdelijk als permanent. Het gaat hierbij om locaties aan de Bornerbroeksestraat, de Bornsche Maten en het Jonge Poerinkterrein.

Ruimtelijke (regionale) ontwikkeling (ROS) 

In de ROS Twente komen regionale ambities en landelijke opgaven samen. Want het is goed wonen, werken en recreëren in Twente. Om de economische en groene kracht te behouden en versterken, is een schaalsprong in de verstedelijking na 2030 noodzakelijk. Dit past ook in het voornemen van het Rijk, zoals verwoord in het voorontwerp van de Nota Ruimte. Het Rijk wil de ruimtelijk-economische ontwikkeling van stedelijke regio’s in het noorden, oosten en zuiden van ons land stimuleren en versterken. Deze regio's kunnen daardoor een grotere rol spelen in de nationale verstedelijkingsopgaven dan tot nu toe het geval. Denk bijvoorbeeld aan opgaven als de krapte op de woningmarkt, de bescherming van natuur, de toekomstbestendigheid van de landbouw en het versterken van de concurrentiekracht van onze economie. 

Mobiliteit 

We promoten gezonde mobiliteit volgens het STOMP-principe (Stappen-Trappen-Openbaarvervoer-MAAS (Mobility As A Service)- Prive auto) en verleiden mensen om meer te lopen, fietsen en het openbaar vervoer te gebruiken. 

Klimaatadaptatie

Gemeente Borne heeft ambitie om de leefomgeving gezonder en klimaatadaptiever te maken. Bij elke infrastructurele verandering wordt rekening gehouden met de toekomstige scenario's in de weersextremen van de wateropgaven, hitte en droogte. De gemeente Borne heeft de ambitie om voor 2050 een volledig duurzaam ingerichte en duurzaam beheerde openbare ruimte, waarbij inwoners voldoende beschermd zijn tegen extreme neerslag, droogte en hitte. Tot 2030 wil gemeente Borne de volgende doelen realiseren: 

1. Gemeente breed verminderen van de effecten van wateroverlast 
2. Kwetsbaarheden bij langdurige droge perioden (droogte) beter beheersbaar maken 
3. Zorgdragen voor een aangenaam leefklimaat in Borne (hitte) 
4. Beschikken over voldoende drinkwaterreserves van goede kwaliteit

Wonen en bouwen

Voor de totale woningbouwopgave wordt jaarlijks een woningbouwprognose gemaakt en geactualiseerd. Hierin brengen we de woningbehoefte van verschillende doelgroepen in kaart. Deze behoeften koppelen we aan het benodigde aantal woningen in de verschillende segmenten. 

We continueren de ingezette lijn om in de planvorming rekening te houden met de doelstellingen die vanuit het Rijk op de woningbouwopgave gelegd worden. Dit houdt in dat er in de nog te ontwikkelen bouwplannen gestreefd wordt naar meer betaalbare woningen en een grotere rol voor de woningcorporatie. 

In 2025 ronden we de Omgevingsvisie af, en starten we met de nadere uitwerking hiervan. Daarnaast werken we aan een aantal deelthema's, zoals hieronder genoemd. We stemmen deze af met het lopende proces van de Omgevingsvisie.

Betaalbaar wonen

De druk op de woningmarkt is uitzonderlijk hoog, zo ook in Borne. Dat geldt voor alle woonsegmenten, maar de spanning is het grootst in het ‘betaalbare segment’. De komende jaren spannen we ons in om meer passende woningen voor alle doelgroepen te realiseren. Dat doen we onder andere door het bouwtempo te verhogen. 

Tijdelijke sociale woningbouw

In lijn met het landelijk woningtekort heeft ook gemeente Borne een flinke huisvestingsopgave, vooral op het gebied van de sociale huisvesting. Naast reguliere woningbouw kan de opgave, om aan deze acute vraag te voldoen, worden gerealiseerd door te voorzien in tijdelijke woningbouw. Daartoe is inmiddels de eerste locatie voor versnelde tijdelijke woningbouw aan de Tichelkampweg eind oktober 2024 in gebruik genomen. Tevens worden, gezamenlijk met de Stichting Twickel en de corporatie Welbions, de mogelijkheden onderzocht van tijdelijke woningbouw een locatie aan de Bornerbroeksestraat. Door de aanhoudende druk op de woningmarkt moeten we voortdurend blijven zoeken naar nieuwe locaties voor snelle en extra (sociale) woningbouw. 

Bornsche Maten

In de Bornsche Maten wordt in een continue bouwstroom woningbouw gerealiseerd. In 2025 wordt de bouw van 44 appartementen in de Veste afgerond. Daarnaast wordt in 2025 gestart met het bouwrijp maken van de Horsten. Hierin wordt niet alleen voorzien in een inhaalslag met betrekking tot sociale woningbouw, maar krijgen ook de woonwagens een plek. 

In 2025 wordt in de eerste helft van 2025 de 'Regionale Woonagenda Twente' herijkt. Hierin is de Bornsche Maten benoemd tot sleutelproject. Dit betekent dat er, in aanvulling op het bestaande programma, 400 woningen extra gerealiseerd worden. We versnellen en breiden het aantal woningen uit van 2.300 naar 2.700. Als het nodig is, kan dit aantal groeien tot 3.200 woningen. Hiermee dragen we bij aan het oplossen van de woningbouwproblematiek van zowel Borne als de regio Twente. 

Met de versnelling en uitbreiding van 2.300 naar 2.700 en, indien noodzakelijk, naar 3.200 woningen, leveren wij een bijdrage aan het oplossen van de woningbouwproblematiek van zowel Borne als de regio Twente.

Overige locaties

Naast het sleutelproject Bornsche Maten wordt er momenteel gewerkt aan de voorbereiding van een aantal andere locaties, waaronder het Jonge Poerinkterrein, uitbreiding van Zenderen en Maria Mediatrix. Hierin heeft de gemeente Borne een faciliterende rol. 

Overige woningbouw thema’s: 

1.  In de kernen Hertme (Roskam Landen) en Zenderen (locatie sportterrein Zenderen Vooruit) worden ontwikkelingen voorbereid en/of gefaciliteerd ten behoeve van woningbouw. 
2. Met de woningcorporatie Welbions en de huurdersvereniging zijn prestatieafspraken gemaakt voor de periode 2024-2025. In deze afspraken staat dat aandeel sociale huurwoningen vergroot wordt. In 2025 starten we met de voorbereiding van de prestatieafspraken voor 2026 en verder. 
3. In 2025 vindt de afronding van de woonzorgvisie plaats. Hierin brengen we de ontwikkelingen in Borne op het gebied van wonen en zorg in beeld. De woonzorgvisie is een belangrijke basis om te werken aan concrete acties. Hiermee willen we de groeiende groep ouderen ondersteunen, maar ook andere kwetsbare groepen, zoals mensen die uitstromen uit beschermd wonen en maatschappelijke opvang, dak- en thuislozen. Daarnaast richten we ons op mensen met een woonzorgvraag, zoals personen met een verstandelijke beperking, een psychiatrische aandoening en jongeren uit de jeugdzorg. Zo kunnen we hen beter faciliteren in hun woon- en zorgbehoeften. Dit doen we samen met onze partners in de zorg. De afronding van de woonzorgvisie vindt plaats in het tweede kwartaal van 2025.

Ruimtelijke ontwikkeling

Omgevingsvisie 

De invoering van de Omgevingswet vraagt veel inzet van de gemeente Borne. We voeren dit uit aan de hand van 3 pijlers: 

1. Implementatie Omgevingswet 
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. In het kader hiervan zijn we onder meer bezig met juridische en technische aspecten als gevolg van deze wet, inclusief de verdere implementatie en inrichting van benodigde software en de bijbehorende werkprocessen. In 2025 ligt de focus onder meer op: 

• De uitvoering op deze wet (onder andere de juridische en de technische aspecten); 
• Het opstellen van de Omgevingsvisie waar momenteel al aan gewerkt wordt (onder meer de stedenbouwkundige visie op het centrum, het buitengebied en de visievorming in brede zin); 
• en het opstellen van de zogenaamde Regelbibliotheek (ten dienste van het uiteindelijke Omgevingsplan). 

2. Omgevingsvisie 
In 2025 vindt de afronding van de Omgevingsvisie plaats. In deze visie vinden we het vergezicht waar de ontwikkelingen van Borne naar koerst. Het omvat naast ruimtelijke ontwikkelingen meerdere beleidsthema's zoals wonen, wonen in relatie tot zorg, mobiliteit, economie, landelijk gebied en ook een toekomstbeeld voor het centrum. In 2025 wordt gestart met de uitwerking op verschillende deelgebieden. Te denken valt hierbij aan de zone N743 en N744 waarbij door het nog te kiezen toekomstperspectief in de Omgevingsvisie mogelijk ruimte ontstaat voor een andere inrichting. 

3. Omgevingsplan
Voor het gemeentelijk Omgevingsplan wordt volgens de Omgevingswet 1 januari 2032 als datum gehanteerd waarop dit gereed en in werking getreden moet zijn. Dit Omgevingsplan is kortgezegd een gefaseerde ‘ombouw’ van alle bestemmingsplannen, andere ruimtelijke planfiguren en lokale verordeningen. Als eerste start van het Omgevingsplan zijn we begonnen met het opstellen van een zogenaamde Regelbibliotheek en gaan hiermee verder aan de slag. Deze wordt in de eerste helft van 2025 opgeleverd. Hiervoor vormen de bestaande bestemmingsplannen in de kern Zenderen de basis. Deze Regelbibliotheek kan de basis zijn bij het opstellen van het uiteindelijke Omgevingsplan. Het kan ook alvast in hoofdlijnen sturing geven bij het opstellen van (separate) wijzigingen in het Omgevingsplan, totdat het uiteindelijke Omgevingsplan (voor de gehele gemeente) gereed is. Ook wordt de komende periode onderzocht hoe het inmiddels verouderde welstandsbeleid een plek kan krijgen in het Omgevingsplan. Hiermee kunnen we de ruimtelijke kwaliteit in onze gemeente actualiseren en toetsbaar maken.

Ruimtelijke ontwikkeling

We blijven betrokken bij en gaan werken aan verschillende ruimtelijke procedures. Zoals de Wijziging Omgevingsplan, Omgevingsvergunningen, Buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA), en omgevingsplanactiviteit (OPA). Hierbij valt in 2025 onder meer te denken aan procedures voor initiatieven zoals de Vloedbeltverbinding (provinciaal inpassingsplan), de Scholtenhof (Actolei), de locaties gelinkt aan het versneld bouwen, Roskam Landen 2 en de mogelijke uitbreiding van Zenderen. Ook kan gedacht worden aan andere reguliere initiatieven die bijvoorbeeld bijdragen aan het voorzien in de (tijdelijke) woonbehoefte, het faciliteren van bedrijfsmatige functies (in brede zin), het scheppen van nieuwe en/of extra mogelijkheden in het buitengebied (zoals nieuwe functies op bestaande locaties etc.) en initiatieven in de openbare ruimte, enzovoort. Daarnaast werken we in 2025 verder aan de herontwikkeling/herbestemming van het Rheineplein 1 in Borne (huidige gemeentehuis).

Mobiliteit en infrastructuur

We zetten in op het STOMP-principe. Door meer en betere voet- en fietsverbindingen aan te leggen is de reiziger sneller te voet of met de fiets dan met de auto. Door het bestaand beleid uit te voeren, zoals het eventuele vervolg van de aanleg F35 tussen Borne (Oonksweg en Almelo), ontstaat er een snelle en veilige fietsroute. Het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) over de realisatie van de Vloedbeltverbinding is vastgesteld door Provinciale Staten. De provincie heeft de leiding bij verdere gesprekken met belanghebbenden. Bezwaren worden bij de Raad van State behandeld. Na aanleg van de Vloedbeltverbinding zal het doorgaand verkeer straks om de kernen van Zenderen en Borne heen rijden. Dit zal de leefbaarheid van beide kernen ten goede komen. Na realisatie van de Vloedbeltverbinding zullen de percelen van de N743 en de N744 aan de gemeente Borne overgedragen worden. Dit geeft mogelijkheden voor inbreiding van woningen en een andere inpassing van de weg. Dit zal zorgen voor meer voet- en fietsverbindingen. Juist inbreiding van woningen dicht bij het centrum en voorzieningen zal lopen en fietsen stimuleren. Met het beoogde voorbereidingskrediet wordt de planvorming gestart en worden onderzoeken uitgevoerd naar kabels, leidingen, grond en water en milieukundige omstandigheden die van invloed zijn op de planvorming. Ook reststroken kunnen indien nodig verworven worden. Ten behoeve van de grondexploitatie is een stedenbouwkundig plan nodig, een bestemmingsplan, beeldkwaliteitsplan, voorlopige verkaveling en participatieplan. Hierbij hoort ook de totale toekomstige inrichting van de N743 vanaf de rotonde Vloedbeltverbinding tot aan de verkeerslichten Grotestraat en in Zenderen van de N744. Zo kan ingeschat worden welke kosten we moeten maken voor de inpassing van de wegen en wat de opbrengst zal zijn. Uiteindelijk zal dit inzicht geven in de toekomstige kosten/opbrengsten voor verdere besluitvorming in uw raad. De overwegen Oonksweg en Bornerbroeksestraat worden vervangen door onderdoorgangen. Hierdoor kunnen hulpdiensten straks ongehinderd de onderdoorgang Oonksweg gebruiken. Fietsers kunnen straks veilig en vlot de onderdoorgang Bornerbroeksestraat gebruiken. Beide onderdoorgangen zullen de verkeersveiligheid sterk bevorderen. Het herinrichten van wegen (van 50 km/uur naar 30 km/uur) past in de ambitie om onze leefomgeving meer ruimte te geven. Dit gebeurt door de bestaande verharding om te zetten in groen en water waar dat mogelijk is. In 2025 worden de Prins Bernhardlaan en de Weerselosestraat opnieuw ingericht.

Openbare ruimte 

Integraal Beleidsplan Openbare Ruimte (IBOR) 

Het IBOR bevat een analyse van het huidige areaal: : de totale omvang van de openbare ruimte die de gemeente beheert. Het beschrijft het ambitieniveau en de strategie bij regulier onderhoud (operationeel beheer), levensverlengend onderhoud, revitalisering (wijkaanpak) en gebiedsontwikkeling. Het is de leidraad, met ontwerp-, inrichting- en beheerprincipes van de openbare ruimte in onze gemeente. De benodigde investeringen en onderhoudsbudgetten voor de komende jaren worden inzichtelijk in dit beleidsplan. Het huidige beheerkwaliteitsplan (2014 – 2023), de Nota Kapitaalgoederen (2021-2024) en het Meerjaren Investerings Plan (MJIP) voor revitalisering van de oude wijken (wijkaanpak) zijn onderdeel van het IBOR. En ook de inzichten opgedaan in de pilot natuurlijk maaibeheer in 2023 en 2024 worden in dit beleidsplan opgenomen. De planning is om in het tweede kwartaal van 2025 het IBOR ter besluitvorming aan te bieden aan uw raad. Dit proces wordt uitgelijnd met de afwegingen die in het kader van het ombuigingstraject aan de orde zullen komen. In het IBOR speelt de balans tussen groot onderhoud (in de Nota kapitaalgoederen) en vervanging (in het MJIP) een grote rol. In de levenscyclus van de openbare ruimte zijn er steeds grotere onderhoudsinvesteringen nodig. Ook wordt het kwaliteitsniveau steeds lager. Op een bepaald moment in deze cyclus is onderhoud niet meer toereikend en dient de gehele openbare ruimte te worden vervangen. Met het IBOR willen we tot een goede balans komen tussen enerzijds groot onderhoud en anderzijds vervangingen. Zo kan de technische en economische levensduur van bijvoorbeeld een weg of riolering zo lang mogelijk gebruikt worden en vindt er zo min mogelijk kapitaalvernietiging plaats. Dit vraagt goede integrale afstemming in de organisatie en daarbuiten.

Klimaat

Om op de thema’s een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting te realiseren wordt lokaal gewerkt met aantal ambities volgens het Nationaal Deltaprogramma. Deze ambities worden gerealiseerd door onder andere: 

1. Het inventariseren en oppakken van kwetsbaarheden: 
a. In najaar 2023 en voorjaar 2024 is (bovengemiddeld) veel regenwater gevallen. Dat heeft geleid tot hogere grondwaterstanden en bij veel particulieren tot overlast van grondwater in kruipruimten en kelders. Bij structurele en terugkerende overlast zal de gemeente gebiedsgericht onderzoeken uitvoeren en eventueel maatregelen treffen; 
b. Borne kent een aantal zeer kwetsbare gebieden van wateroverlast op straat. Door afkoppeling van afvoerend verhard oppervlak en het regenwater meer ruimte te geven, bereidt gemeente Borne zich voor op de toekomst. Zo staat voor de Pr. Bernhardlaan een klimaatadaptieve reconstructie gepland. Voorbereidende werkzaamheden starten in het eerste kwartaal van 2025; 
c. de kern Hertme kampt met hoog water in het retentiegebied bij langdurige (en extreme) regenval. Met waterschap Vechtstromen wordt naar de feiten gezocht en onderzoek gedaan naar een passende oplossing. Dit onderzoek wordt opgeleverd in het tweede kwartaal van 2025.

2. Het opstellen van een Uitvoeringsagenda in het kader van klimaatadaptieve aanpak: 
a. Regionaal samenwerkingsverband Twents waternet: Werkplaatsen drinkwaterproblematiek en klimaatadaptatie. 
b. Watertakenplan 2022-2026, programma zorgplichten: 

• Uitvoering afvalwatertransportleiding bedrijventerrein Veldkamp; 
• Aanpak klimaatadaptieve inrichting Wensink-zuid. 

3. Het stimuleren en faciliteren van initiatieven door het beschikbaar stellen van een gemeentelijke subsidie voor particuliere afkoppeling op het riool van hemelwaterafvoer beschikbaar. 

4. Het regelen en borgen: 
a. Herziening van de watertoets (weging van het waterbelang); 
b. Herziening (en vaststellen) van het kostendekkingsplan Watertakenplan 2022-2026. Dit maakt onderdeel uit van het IBOR. En daarna wordt de verordening rioolheffing geactualiseerd. Dit krijgt zijn beslag in de tweede helft van 2025; 
c. Vraagstukken hoe bijvoorbeeld een klimaatbestendig water- en bodemsysteem er uit ziet en hoe per gebied invulling wordt gegeven aan de doelen voor natuur en waterkwaliteit. We onderzoeken hoe we dit mee kunnen nemen in de omgevingsvisie cq -plan.

Groen

De ambitie is het leefbaar en toekomstbestendig houden van de gemeente Borne. De leefomgeving is daarbij gezond en veilig om zo het welzijn van alle inwoners en dieren te bevorderen. Daarbij haken we in op opgaven en kansen die ons in de komende jaren te wachten staan. Denk aan het omvormen van grijs naar groen, extensief maaibeheer en de aanplant van extra bomen. In 2025 ligt de focus op de ontwikkeling van het IBOR, maar bekijken we ook of we bovenstaande ambities in lopende projecten kunnen integreren. Te denken valt aan projecten als Wensink-Zuid. 

Spelen

Bij de inrichting van speellocaties wordt rekening gehouden met toegankelijkheid en inclusief samenspel. Zo kijken we naar ondergronden, toegang, type verharding en de speeltoestellen. Naar aanleiding van de motie over Samenspeelplekken, wordt verkend waar en op welke wijze twee samenspeelplekken gerealiseerd kunnen worden. Kindcentrum Borne West lijkt een geschikte locatie en ook de speeltuin aan het Eschpark bevat toestellen die geschikt zijn voor samenspel. Daarnaast is in het nog vast te laten stellen speelbeleid inclusief spelen één van de aandachtspunten.