Spoorveiligheid en zelfredzaamheid

Wat zijn de risico’s van het vervoer van gevaarlijke stoffen over spoor? Welke informatie hebben omwonenden nodig voor hun eigen veiligheid als het misgaat? Door wie en op welke manier willen zij gealarmeerd en geïnformeerd worden? Allemaal vragen waarover Bornse inwoners meedenken met de gemeente en de VRT. Samen draaien ze met enige regelmaat pilots en campagnes met als doel de zelfredzaamheid van omwonenden te vergroten als een ongeluk met gevaarlijke stoffen op het spoor gebeurt.
 

Op www.vrtwente.nl vind je informatie over de mogelijke risico’s in Twente. Je vindt hier in eerste instantie informatie over noodsituaties die tot grote schade en veel slachtoffers kunnen leiden in onze regio. Denk bijvoorbeeld aan een ongeval met gevaarlijke stoffen, een natuurbrand of wateroverlast. Deze informatie helpt je risico’s te herkennen en daardoor weet je wat je moet doen om jezelf en anderen in veiligheid te brengen.

VRT: 'Kans op ongeval met gevaarlijke stoffen is klein'

Herman Meuleman, secretaris van de Veiligheidsregio Twente: 'Als Veiligheidsregio hebben wij onderzoek gedaan naar de veiligheid op en rond het spoor in Twente. De kans dat er een ongeval gebeurt met gevaarlijke stoffen is klein. Maar als er onverhoopt toch iets misgaat, kunnen de gevolgen groot zijn. Dan is het belangrijk dat je als omwonende weet wat je moet doen of juist laten voor je eigen veiligheid. Daarom willen we goede informatie en middelen aanbieden om mensen zelfredzamer te maken.'

Goed voorbereid zijn is belangrijk

Juist in die eerste minuten van een ongeval is het belangrijk dat mensen weten wat ze moeten doen of juist laten. 'Als een calamiteit gebeurt op het spoor, duurt het even voordat de hulpdiensten arriveren. Of ze kunnen niet iedereen tegelijk helpen. Dan komt het aan op de zelfredzaamheid van de inwoners', aldus Meuleman.

De VRT helpt inwoners door hen gedragsadviezen te geven en tips over voorbereidingsmaatregelen. 'Wat je moet doen als er een explosie dreigt in een tankwagon, is bijvoorbeeld niet hetzelfde als wat je moet doen bij een brand waarbij gevaarlijke stoffen vrijkomen. Dat moet je dan wel weten.'

Meuleman vervolgt: 'Mensen moeten een reëel beeld hebben van mogelijke scenario’s en gevolgen. Om dat te krijgen, laten we inwoners door bijvoorbeeld een interactieve oefening ervaren wat er kan gebeuren en wat je kunt doen voor de veiligheid van jezelf en anderen.'

Op 17 juni 2014 heeft staatssecretaris Wilma Mansveld besloten om de toename van het goederenvervoer over het spoor richting Duitsland, op te vangen via de spoorlijn Deventer – Oldenzaal. Betekent deze beslissing een toename van gevaarlijke stoffen door onze gemeente? Welke risico’s brengt dat met zich mee en zijn we daar op voorbereid? Wij vroegen het Marcel Reefhuis, adviseur Fysieke Veiligheid bij Brandweer Twente.

Welke ontwikkelingen zijn er rond goederenvervoer?

Het goederenvervoer over het Twentse spoor neemt de komende jaren toe. Echter, het vervoer van gevaarlijke stoffen in Nederland is door nieuwe wetgeving per 1 juli 2014 aan grenzen gebonden. Zodra die grens bereikt is, mag het vervoer niet verder groeien, tenzij het veiliger gemaakt wordt.

Gaan er dan ook meer gevaarlijke stoffen door Borne?

Nee. Ondanks dat er meer goederentreinen door Borne zullen gaan rijden, zal het aantal treinen met gevaarlijke stoffen juist afnemen. In het recente verleden gingen er enkele duizenden wagons met gevaarlijke stoffen per jaar door Borne. De nieuwe wetgeving zorgt ervoor dat deze hoeveelheid wordt gereduceerd tot enkele honderden wagons op jaarbasis.

Als er wat misgaat, lopen Bornse inwoners dan veel risico?

De kans op incidenten waarbij gevaarlijke stoffen vrijkomen is weliswaar klein, maar als een ongeval escaleert, kunnen de gevolgen groot zijn en gevaar opleveren voor de wijde omgeving. In een straal van 600 meter rond het ongeval kan schade ontstaan of kun je gezondheidsproblemen oplopen. Dat is een groot deel van Borne.

Wat kan er gebeuren en wat zijn de effecten?

Ongelukken met gevaarlijke stoffen zijn in te delen in drie scenario’s: brand, dreigende explosie en een giftige wolk.

Wanneer een plas met vloeistoffen uit een wagon lekt en ontbrandt, kan dit zelfs gebouwen op 30 meter afstand mee laten branden. Door de enorme hittestraling voelt zo’n brand op 100 meter afstand nog aan als erg felle zon op je huid.

Bij een dreigende explosie worden door een brand brandbare gassen verwarmd. Hierdoor wordt de druk op de tank steeds groter. Uiteindelijk begeeft de tank het en ontstaat er een enorme vuurbal met een drukgolf die tot op 300 meter voor gewonden en doden kan zorgen, en tot op 600 meter voor schade aan gebouwen.

Een gifwolk ten slotte kan zich door lekkage verspreiden. Afhankelijk van onder andere type stof, windrichting en weersomstandigheden, kan dit tot op enkele honderden meters afstand nog gezondheidsschade veroorzaken.

Wat doen de hulpdiensten?

De hulpdiensten spelen op verschillende momenten een rol. Dat begint al bij de plannen voor bebouwing en indeling van de ruimte rondom het spoor, waarbij we gemeenten adviseren over een zo veilig mogelijke inrichting van de leefomgeving. Dit soort incidenten probeer je immers zoveel mogelijk te vermijden door ze niet te laten optreden.

Ook denken wij mee om het transport veiliger te laten verlopen. Bovendien adviseren we over voorzieningen die we nodig hebben bij incidenten op het spoor, zoals bluswater en toegang tot het spoor. En we bereiden onze hulpverleners voor door op basis van mogelijke scenario’s van tevoren plannen op te stellen voor de coördinatie van de hulpverlening, en hen ook regelmatig te laten oefenen op de taken die ze moeten uitvoeren bij een ramp.

Uiteraard hebben wij ook tijdens en na een ongeval een taak. Dan brengen we zo snel mogelijk mensen in veiligheid en doen we ons uiterste best het incident zo goed mogelijk te beheersen of te bestrijden.

Wat kunnen inwoners zelf dan nog doen?

Het probleem bij een ongeluk met gevaarlijke stoffen is, dat tijd een belangrijke factor is. Op het moment dat er bijvoorbeeld een brand is of een explosie dreigt, dan duurt het even voordat de hulpdiensten ter plaatse zijn. Dan kan het misgaan voor mensen rond het spoor. Juist dan is het belangrijk dat mensen weten hoe ze zichzelf in veiligheid kunnen brengen. Om hierbij te helpen, hebben wij voor de drie mogelijke scenario’s gedragsadviezen geformuleerd.

NL-Alert is een alarmmiddel van de overheid voor op de mobiele telefoon.

Met NL-Alert kan de overheid mensen in de directe omgeving van een noodsituatie met een tekstbericht informeren. In het bericht staat specifiek wat er aan de hand is en wat je op dat moment het beste kunt doen. Zo kunnen meer mensen worden bereikt en worden mensen beter geïnformeerd.

Hoe werkt NL-Alert?

De overheid zendt een tekstbericht naar de mobiele telefoons in de directe omgeving van een (dreigende) noodsituatie. NL-Alert werkt op basis van cell broadcast en niet met sms-berichten. Daardoor werkt NL-Alert óók als het netwerk overbelast is.

NL-Alert is gratis en anoniem. Bij NL-Alert is je privacy gewaarborgd. De berichten worden alleen uitgezonden in het gebied waar de noodsituatie zich voordoet. Je naam en telefoonnummer zijn hiervoor niet nodig en blijven dus onbekend.

In welke situaties wordt NL-Alert gebruikt?

NL-Alert wordt ingezet bij levens- of gezondheidsbedreigende situaties, zoals een grote brand waarbij giftige rook vrijkomt, explosiegevaar of een overstroming. Twee keer per jaar zendt de overheid een controlebericht uit. Wanneer je het controlebericht ontvangt, weet je zeker dat jouw mobiel juist is ingesteld voor NL-Alert.

Meer weten?

Ga naar www.vrtwente.nl of www.nl-alert.nl. Daar vind je ook de instelhulp, waarmee je kunt kijken of jouw telefoon geschikt is voor het ontvangen van NL-Alert.